Przedsiębiorca zamierzający realizować swoje cele gospodarcze przy pomocy określonych dóbr inwestycyjnych często staje przed koniecznością dokonania wyboru odnośnie sposobu wejścia w posiadanie tych dóbr. Leasing postrzegany jako alternatywa dla niekonsumenckich umów sprzedaży na raty, długoterminowych umów najmu i dzierżawy oraz umów kredytu bankowego i pożyczki może być czasami bardziej atrakcyjny dla przedsiębiorcy.

Forma i przedmiot umowy leasingu i dzierżawy

Kodeks cywilny przewiduje dla umowy leasingu formę pisemną pod rygorem nieważności. Umowa dzierżawy natomiast może być zawarta w dowolnej formie uzależnionej jedynie od woli stron. W pewnych tylko przypadkach wymagana jest forma kwalifikowana. Dotyczy to np. dzierżawy przedsiębiorstwa, gdzie wymagana jest forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi. Mimo tego, że leasing ma bardziej rygorystyczne regulacje w tym zakresie, zapewnia to jednak większe bezpieczeństwo obrotu i interesów stron.

Przedmiotem leasingu mogą być zarówno rzeczy ruchome, jak i nieruchomości. Obecnie leasing rzeczy ruchomych jest w Polsce bardziej rozpowszechniony. Najczęściej przedmiotem leasingu są środki transportowe, sprzęt biurowy, maszyny i urządzenia, a nawet kompletne linie technologiczne. Nie mogą natomiast być przedmiotem umowy ani dobra niematerialne, ani też prawa. Wykluczony jest więc leasing przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym i gospodarstwa rolnego, ponieważ w skład przedsiębiorstwa wchodzą m.in. patenty, zobowiązania oraz prawa,  zaś w skład gospodarstwa rolnego – prawa i obowiązki związane z jego prowadzeniem. W przypadku umowy dzierżawy takich ograniczeń nie ma.

 

Różnice i podobieństwa leasingu i dzierżawy

Umowa leasingu jest  bardzo podobna, z punktu widzenia ogólnego charakteru prawnego i obowiązków stron, do umowy najmu i umowy dzierżawy. Istnieją jednak istotne różnice, które w sposób zdecydowany wyróżniają tę instytucję od innych.

Według Kodeksu Cywilnego umowa leasingu może być zawarta jedynie na czas oznaczony, w którym korzystający powinien zapłacić wynagrodzenie pieniężne, stanowiące przynajmniej równowartość ceny lub wynagrodzenia z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego. Świadczenie korzystającego jest więc spełnianym częściami świadczeniem jednorazowym.  Przy dzierżawie nie ma ograniczeń czasowych umowy, a czynsz za używanie rzeczy ma charakter okresowy i nie stanowi ekwiwalentu wartości rzeczy.

Najważniejszą funkcję umowy leasingu pełni swoisty element kredytowy, który wyraża się w obowiązkach stron umowy leasingu. Chodzi tutaj o nabycie rzeczy przez finansującego od osoby trzeciej lub korzystającego, które poprzedza oddanie jej do użytku korzystającemu oraz ratalnej zapłaty przez korzystającego z wynagrodzenia pieniężnego z tego tytułu.

 

Wydzierżawiający dokonuje zwykle zakupu rzeczy uprzednio dla samego siebie, lub z zamiarem oddania jej do używania nieokreślonym osobom. Dzierżawca musi tak korzystać z rzeczy, aby w miarę możliwości substancja rzeczy pozostała nie zmieniona. Natomiast finansujący nabywa określoną rzecz na wniosek i dla konkretnego korzystającego, który zamierza wyzyskać przynajmniej przeważającą część jej wartości użytkowej.

Skutki podatkowe

Przy umowach dzierżawy rozliczanie podatku dochodowego nie różni się od rozliczania innych kosztów ponoszonych z tytułu prowadzenia działalności. Dzierżawa jest czynnością, co do zasady podlegającą podatkowi od towarów i usług wg stawki 23 % .

Inaczej sytuacja wygląda w przypadku leasingu. Tutaj skutki prawno-podatkowe są różne w zależności od tego, z jakim rodzajem leasingu mamy do czynienia. W pewnych sytuacjach leasing, pod tym względem, jest o wiele bardziej korzystny dla przedsiębiorcy niż dzierżawa. 

Leasing operacyjny

Z leasingiem operacyjnym mamy do czynienia, gdy finansujący, jako właściciel przedmiotu leasingu, (przedmiot zaliczany jest do jego majątku), dokonuje odpisów amortyzacyjnych. Wówczas korzystający może do kosztów uzyskania przychodu zaliczyć w całości czynsze leasingowe, wszelkie opłaty manipulacyjne związane z leasingiem, a także koszty eksploatacji dobra będącego przedmiotem umowy.

Usługa leasingu operacyjnego jest opodatkowana 23% podatkiem VAT – tak, jak umowy najmu czy dzierżawy. Podatek ten od opłat leasingowych jest traktowany jako podatek naliczony, a zatem pomniejsza on w całości podatek należny korzystającego. Oddanie rzeczy w odpłatne użytkowanie traktowane jest bowiem jako świadczenie usługi, jeżeli przedmiot umowy jest zaliczany do majątku finansującego. Obowiązek podatkowy w podatku VAT powstaje z chwilą otrzymania całości lub części  zapłaty, nie później jednak niż z upływem terminu płatności określonego w umowie lub fakturze. Zasada ta ma zastosowanie oddzielnie dla każdej z rat leasingowych. Podatek VAT pobierany jest więc sukcesywnie od każdej z rat leasingowych i odliczany przez korzystającego.

Leasing finansowy

W tym przypadku to korzystający dokonuje odpisów amortyzacyjnych. Jeżeli zatem w wyniku zawartej umowy leasingu, środek trwały wchodzi do aktywów korzystającego, to tego rodzaju umowę traktuje się na równi ze sprzedażą tego środka. Kosztem uzyskania przychodu dla korzystającego są zatem: odpisy amortyzacyjne, część odsetkowa rat leasingowych, ubezpieczenie przedmiotu leasingu, wszelkie koszty eksploatacji tego przedmiotu. Podstawą opodatkowania w tym wypadku jest wartość netto całej kwoty świadczenia należnego od korzystającego tj. sumy rat kapitałowych, opłaty wstępnej traktowanej jako część kapitałowa, sumy rat odsetkowych oraz opłaty manipulacyjnej (prowizji) finansującego.

W przypadku leasingu finansowego, traktowanego jako umowa sprzedaży, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania przedmiotu leasingu, a  dostawa powinna być potwierdzona fakturą - obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wydania towaru. W tego rodzaju leasingu finansujący pobiera od korzystającego kwotę należną w podziale na kolejne raty leasingowe, natomiast sam podatek VAT korzystający uiszcza od całej kwoty jednorazowo i to już w momencie powstania obowiązku podatkowego. Korzystający natomiast na podstawie faktury zakupu zawierającej wartość całego przedmiotu leasingu może na zasadach ogólnych  dokonać odliczenia podatku VAT zawartego w otrzymanej fakturze.

autor: Kancelaria Prawna Skarbiec