Odzyskiwanie
długów od kontrahentów zagranicznych jest czynnością skomplikowaną i
długotrwałą. Można wynająć firmę windykacyjną lub kancelarię prawną w danym
państwie, lecz to niestety wiąże się z dużymi kosztami i nie zawsze może się
opłacać. Jest jednak inny jeszcze sposób. Unia Europejska mająca na celu
uproszczenie i przyspieszenie dochodzenia należności wprowadziła tzw.
Europejski Nakaz Zapłaty. Instytucja ta funkcjonuje już od kilku lat we wszystkich
państwach członkowskich z wyjątkiem Danii.
Europejski
Nakaz Zapłaty
Postępowanie w sprawie Europejskiego Nakazu
Zapłaty ustanowione zostało przez Parlament Europejski i Radę UE
rozporządzeniem nr 1896/2006. Głównym celem wprowadzenia ENZ było przyspieszenie
i uproszczenie odzyskiwania bezspornych należności pieniężnych oraz
zmniejszenie kosztów całej procedury. Po 6 latach funkcjonowania tej regulacji
można powiedzieć, że w większej mierze zamiary te powiodły się. Przepisy unijne
posiadają jeszcze wiele niedoskonałości a krajowe nie zawsze mają właściwe
regulacje, jednak z pewnością procedura jest stosunkowo prosta i dostępna dla
każdego. Jest to dodatkowy i fakultatywny środek dla wierzyciela, który
zachowuje możliwość skorzystania z postępowania przewidzianego w prawie
krajowym.
Jakich spraw dotyczy?
ENZ może być wydany we wszystkich
transgranicznych sprawach cywilnych i handlowych, w tym dochodzonych ze
stosunku pracy, za wyjątkiem:
spraw
skarbowych, celnych lub administracyjnych;
·
roszczeń
przeciwko państwu;
·
spraw
dotyczących praw majątkowych wynikających ze stosunków małżeńskich, testamentów
i dziedziczenia;
·
upadłości,
likwidacji, układów związanych z niewypłacalnością spółek;
·
zabezpieczenia
społecznego;
·
roszczeń
wynikających z zobowiązań pozaumownych, chyba że są one przedmiotem umowy
między stronami lub nastąpiło uznanie długu, lub dotyczą długów oznaczonych
wynikających ze współwłasności mienia.
Główne
założenie: prostsza procedura
Pozew sporządza się na gotowym druku „Pozew
o wydanie europejskiego nakazu zapłaty” (formularz A), który można pobrać ze
strony internetowej. Sprawy te należą do
właściwości sądów rejonowych i okręgowych. Pozew musi zawierać:
·
oznaczenie
stron;
·
kwotę
dochodzonego roszczenia wraz z odsetkami;
·
uzasadnienie
roszczenia;
·
opis
dowodów (dowodów nie trzeba dołączać do pozwu, wystarczy opisanie tych dowodów
tzn. wskazanie rodzaju i daty powstania);
·
okoliczności
uzasadniające właściwość sądu (w przypadku umów lub roszczeń wynikających z
umowy – przez sąd miejsca, gdzie zobowiązanie zostało wykonane albo miało być
wykonane);
·
uzasadnienie
transgranicznego charakteru sprawy (czyli takiej, w której co najmniej jedna ze
stron ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w państwie członkowskim innym niż
państwo członkowskie sądu rozpoznającego sprawę).
Sąd rozpatrujący sprawę bada czy są
spełnione wymogi formalne pozwu i czy jest on uzasadniony. Postępowanie odbywa
się na posiedzeniu niejawnym, czyli bez obecności stron.
W nakazie tym sąd wskazuje pozwanemu, że w
określonym terminie ma zapłacić powodowi określoną kwotę pieniężną lub wnieść
sprzeciw jeżeli nie uznaje roszczenia. Jeżeli pozwany zdecyduje się na
wniesienie sprzeciwu, europejski nakaz zapłaty traci moc i sąd rozpozna wówczas
sprawę we właściwym trybie.
Jeśli sprzeciw nie zostanie wniesiony, to
sąd stwierdza wykonalność europejskiego nakazu. Wierzyciel ma wówczas możliwość
prowadzenia egzekucji na terenie Unii Europejskiej bez potrzeby stwierdzania
wykonalności nakazu w innych państwach członkowskich. Wystarczy, że kopia ENZ
wraz z tłumaczeniem trafi do odpowiednich organów egzekucyjnych w państwie
członkowskim, w którym nakaz ma być wykonany.
Jednolity system formularzy
W procedurze wszystkie czynności dokonuje
się na standardowych formularzach obowiązujących w całej Unii:
·
formularz
A – pozew o wydanie europejskiego nakazu zapłaty,
·
formularz
B – wezwanie powoda o uzupełnienia lub poprawienia pozwu o wydanie
Europejskiego Nakazu Zapłaty,
·
formularz
C – propozycja zmiany pozwu o wydanie europejskiego nakazu zapłaty skierowana
do powoda,
·
formularz
D – postanowienie o odrzuceniu pozwu o wydanie Europejskiego Nakazu Zapłaty,
·
formularz
E – postanowienie o wydaniu Europejskiego Nakazu Zapłaty,
·
formularz
F – sprzeciw od Europejskiego Nakazu Zapłaty,
·
formularz
G – stwierdzenie wykonalności.
Mniejsze
koszty
Opłaty są analogiczne do rodzimych
postępowań. Pozew w sprawie o wydanie ENZ podlega więc opłacie sądowej w
wysokości 5% wartości przedmiotu sporu, nie niższej jednak niż 30 zł i nie
wyższej niż 100 000 zł, przy czym sąd z urzędu zwraca trzy czwarte uiszczonej
opłaty od pozwu, jeżeli ENZ uprawomocni się. Pozew o wydanie ENZ może
przygotować każdy. Nie ma przymusu adwokackiego, nie ma także potrzeby zwracać
się o zagraniczną pomoc prawną. Ma to znaczący wpływ na zmniejszenie kosztów
dochodzenia roszczeń.. Należy jednak zaznaczyć, że trudno sobie wyobrazić
skuteczne dochodzenie roszczenia przez przeciętnego powoda bez pomocy
profesjonalnego pełnomocnika. Postępowania te mimo wszystko są skomplikowane,
jeśli chodzi np. o ustalenie właściwego sądu do rozpatrzenia sprawy.
Doręczanie
pism
Istotną sprawą jest kwestia doręczeń
nakazów zapłaty. Doręczyć je można tylko zgodnie z przepisami prawa krajowego w
którym ma doręczenie nastąpić. W związku z tym sąd wydający nakaz zapłaty musi
dokładnie badać sposób doręczenia wydanego przez siebie orzeczenia.
Rozporządzenie ustanawiające ENZ wymienia sposoby doręczeń, które mają
gwarantować ich skuteczność. Co prawda regulacje te są dosyć wyczerpujące i
niejako gwarantują pozwanemu prawo do obrony, jednak w praktyce okazuje się, że
pisma procesowe trafiają do pozwanego, bądź uzyskują skutek doręczenia, dopiero
po kilku miesiącach.
autor: Kancelaria Prawna Skarbiec
