Firmy zasypywane są często prośbami o udzielenie darowizn, czy to
pieniężnych, czy też rzeczowych. Z prośbami takimi występują zarówno osoby
fizyczne, jak i prawne. Spotykają się one niejednokrotnie z pozytywną reakcją,
jednak zarządy podejmujące takie decyzje powinny liczyć się z negatywnymi
konsekwencjami. Może być im bowiem postawiony zarzut działania na szkodę
spółki.
Istotą darowizny jest świadczenie darczyńcy
kosztem swojego majątku na rzecz obdarowanego. Świadczenie to musi mieć
charakter bezpłatny.
Kto może udzielać darowizny?
Kodeks spółek handlowych wymienia
darowizny, jako czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu
w spółce akcyjnej. Dla jej skuteczności więc niezbędne jest podjęcie uchwały
przez zarząd spółki. Kwestię udzielania darowizn reguluje statut spółki
określając kto je może przyznawać i w jakim zakresie. W statucie może być także
określona maksymalna wartość, do której może być udzielona darowizna, bądź też
łączna wartość darowizn w danym roku obrotowym spółki. Zarząd spółki „rozlicza
się” z udzielonych darowizn w sprawozdaniu z działalności zarządu na koniec
każdego roku obrotowego.
Co może być przedmiotem darowizny?
Darowizna może obejmować: określoną kwotę
pieniężną, rzeczy ruchome, nieruchomości, prawa majątkowe oraz energię
elektryczną, cieplną, gazową. Przedmiotem darowizny może być zespół rzeczy. Nie
może ona natomiast obejmować rzeczy wyłączonych z obrotu. Spośród praw
majątkowych mogą być brane pod uwagę tylko te, które mają cechę zbywalności.
Przedmiotem darowizny nie mogą być wszelkiego rodzaju usługi, najem, dzierżawa,
zlecenie, pożyczka, przechowanie itp.
Darowizna dużym ryzykiem dla zarządu spółki
Zarząd jako organ wykonawczy spółki, ma
obowiązek prowadzenia prawidłowej gospodarczo działalności spółki, polegającej
na maksymalizacji zysku. Dlatego też, w kodeksie spółek handlowych udzielanie
darowizn zostało zakwalifikowane jako czynność przekraczająca zakres zwykłego
zarządu. Z zasady bowiem udzielanie darowizny jest nieracjonalne z gospodarczego
punku widzenia spółki. Działania nie przynoszące żadnych korzyści nie mają dla
siebie uzasadnienia.
Istnieją oczywiście odstępstwa od tej
reguły, bowiem czasami darowizna udzielona odpowiednim osobom czy też
podmiotom, może wpłynąć pozytywnie na wizerunek spółki lub poprawę stosunków z
kontrahentami. Bardzo często
wykorzystywana jest także jako forma reklamy. No i czasami darowiznę można
odliczyć od podatku. Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych od
dochodu można odliczyć darowizny przekazane na cele określone w ustawie z dnia
24.04.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,
organizacjom wskazanym w tejże ustawie.
Jednak w przypadku rażącego przekroczenia
przez zarząd swoich kompetencji, spółka może wystąpić z powództwem o
naprawienie wyrządzonej szkody. Kwestię odpowiedzialności cywilnoprawnej
członków zarządu wobec spółki reguluje kodeks spółek handlowych. Członkowie
zarządu odpowiadają za szkodę wyrządzoną swoim działaniem sprzecznym z prawem
lub postanowieniami statutu. Odpowiadają oni za szkodę solidarnie, co oznacza,
że spółka może domagać się pełnego odszkodowania jednocześnie od wszystkich
tych osób, jak i tylko niektórych bądź tylko jednej z nich. Należy jednak
podkreślić, że spółka może skutecznie skorzystać z tego zarzutu tylko wtedy,
gdy zarząd podejmując decyzję o udzieleniu darowizny naruszył przepisy prawa
lub postanowienia statutu. Pomimo więc, że działanie takie jest ze szkodą dla
spółki, ale mieści się w ramach zapisów statutowych, odpowiedzialność nie
powstaje.
Zarząd powinien się liczyć także z tym, iż
naraża się na odpowiedzialność karną. Kodeks karny w rozdziale o przestępstwach
przeciwko obrotowi gospodarczemu zawiera przepisy dotyczące szkody majątkowej.
Zgodnie z nimi kto, będąc obowiązany na podstawie umowy do zajmowania się
sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej
albo jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, przez nadużycie
udzielonych mu uprawnień, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową podlega karze
pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Znaczna szkoda majątkowa powstaje
wówczas, gdy przekracza 200.000 zł. Jeżeli sprawca taki działa w celu
osiągnięcia korzyści majątkowej podlega karze pozbawienia wolności od 6
miesięcy do lat 8. Jeżeli sprawca wyrządza szkodę majątkową w wielkich
rozmiarach (od 1.000.000 zł), podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat
10. Nie podlega karze ten, kto przed wszczęciem postępowania karnego
dobrowolnie naprawił w całości wyrządzoną szkodę.
Mimo istnienia ryzyka negatywnych
konsekwencji udzielania darowizn, jest to jednak element stanowiący część
obrotu, istniejący od zawsze i nie mający dla siebie zagrożenia.
autor:Kancelaria Prawna Skarbiec
